BBSy kiedyś i dzisiaj

BBSy istniały długo przed powszechnym dostępem do internetu. Każdy, kto posiadał modem, mógł dodzwonić się do innego komputera, który również był podpięty poprzez modem do sieci telefonicznej. Drugi komputer musiał posiadać specjalne oprogramowanie BBS (Bulletin Board System) oczekujące na przychodzące połączenia telefoniczne. W BBSach można było umieszczać i czytać ogłoszenia, korzystać z poczty elektronicznej, grup dyskusyjnych, czatować, grać wspólnie w gry tekstowe, pobierać i uploadować pliki. BBSy łączyły się ze sobą i wymieniały część informacji poprzez FIDONet tworząc namiastkę sieci globalnej. E-mail między dwoma BBSami potrafił docierać kilka dni. Z czasem BBSy zaczęły udostępniać również połączenie internetowe. W samych Stanach Zjednoczonych w 1994 r. istniało 60 000 BBS-ów obsługujących 17 milionów użytkowników. Na początku lat 90-tych branża BBS stała się tak popularna, że zrodziła aż trzy miesięczniki: Boardwatch, BBS Magazine i Chips’n Bits Magazine.

BBSy dzisiaj

Aktualnie jest aktywnych około tysiąca BBSów – dostęp do nich jest możliwy bez kosztownego wdzwaniania się, a poprzez internet (telnet lub SSH). Zwykle są to systemy oparte na Linuxie i na nowych komputerach, ale nadal wiele retro-BBSów jest uruchomionych na komputerach Apple II, Commodore, czy Amiga z ich klasycznym oprogramowaniem.

Listę aktywnych BBSów możemy znaleźć na stronie Telnet BBS Guide.

Korzystanie z BBSów wymaga zwykle założenia bezpłatnego konta tuż połączeniu się z danym systemem. Konto jest aktywowane natychmiast i automatycznie.

Do niektórych BBSów nadal możliwy jest tylko dostęp wdzwaniany, ale, co ciekawe, istnieją BBSy telnetowe z dostępem Dial-out – posiadają podłączony modem i zdalną możliwość korzystania z niego, w celu łączenia się z BBSami wyłącznie wdzwanianymi.

BBSy często udostępniają tak zwane Doors – wrota do zewnętrznych programów i gier tekstowych, dostępnych zwykle poza programem BBSowym. Dzięki nim można grać w stare gry DOSowe lub korzystać z przekierowań na kolejne połączenia telnetowe do kolejnych BBSów.

Część z BBSów aktualnie pracuje na nowoczesnym oprogramowaniu Mystic BBS, które wysoko podniosło poprzeczkę usług dla prostego oprogramowania terminalowego – wysokiej jakości, kolorowe i animowane „grafiki” ASCI znacznie uatrakcyjniają odbiór BBSa. Prezentacja plików możliwych do pobrania często zawiera krótki opis i dołączony ASCI art (słynny plik: FILE_ID.DIZ).

Niektóre BBSy zostały przywrócone do działania po wieloletniej przerwie – z backupów przywrócono im historię wiadomości i bazę użytkowników. Niekiedy ta luka czasowa jakby nie istniała i nowi użytkownicy są rejestrowani z datą sprzed nastąpienia przerwy np. w BBSie A 80’s Apple II (prezentowanym na grafice obok) mój nick widnieje na liście z datą rejestracji 1984, pomimo że konto zakładałem w 2020 roku.

Część BBSów jest uruchomiana na Raspberry Pi i poświęcona również tym urządzeniom.

Część jest traktowana jako podziemna – udostępnia nielegalne pliki, informacje, warezy, fora wymiany informacji dla hackerów, crackerów i phreakerów.

PBBS – Packet Radio BBS

Krótkolafowcy posiadający prostą, ręczną radiostację mogą łączyć się ze specjalnymi BBSami bez pośrednictwa Internetu lub linii telefonicznej. Transmisja taka polega na ciągłej kontroli odbieranych pakietów, a w przypadku stwierdzenia błędów na wielokrotnym powtarzaniu przekazu, aż do uzyskania pełnej zgodności. Pakiety, mieszczące do 255 znaków, są przesyłane naprzemiennie z wyraźnymi przerwami między nimi, z prędkością do 19200 bps. Taka forma przesyłu i komunikacji bywa nazywana internetem postapokaliptycznym :)

Ta część aktywności BBS nie wygasła i nawet w Polsce można się na nią natknąć. Połączenie można uzyskać bez modemu, odpowiednio sprzęgając kartę dźwiękową komputera z wirtualnym portem COM (tzw. sound modem) – ważne, żeby radiostacja posiadała złącza na wejście i wyjście audio. Część zwykłych BBSów jest zsynchronizowana z BBSami Pocket Radio, dzięki temu z BBSa dostępnego w internecie poprzez telnet, można wysłać mejla do osoby bez dostępu do internetu gdzieś na Alasce.



BBSy w Polsce

Oprócz wspomnianych Packet Radio, BBSy w Polsce to już niestety tylko historia – aktualnie brak działających usług tego typu w naszym kraju.

Bajtek umieścił pierwszą listę polskich BBSów w numerze 6 z roku 1991. Magazyn posiadał również jeden z najpopularniejszych BBSów, który reklamował następująco:

Najważniejszym polskim BBSem pozostanie Maloka (założony przez Stanisława Tymińskiego – kandydata w polskich wyborach prezydenckich w 1990 i 2005 r.), ponieważ udostępniał pierwsze połączenie z Internetem z prędkością 9,6 kb/s (9600 b/s). Miesięczny abonament tej usługi wynosił 480 tys. złotych (1/10 średniej pensji).

Inny popularny polski Bulletin Board System to New Sky (źródło):


Poniżej archiwalna lista polskich BBSów stworzona i utrzymywana przez Wojciecha Gorzkowskiego, którą prezentuję w nieco nowocześniejszej formie i z możliwością łatwego jej przeszukiwania:
Proszę o dodanie krótkiego komentarza pod tym wpisem, jeżeli ktoś odnajdzie się na poniższej liście :)

Miasto Nazwa BBS Telefon Sysop Transfer Godziny
Miasto Nazwa BBS Telefon Sysop Transfer Godziny


PTT BBS

W podejściu do dzisiejszych BBSów wyraźnie wyróżnia się Tajwan. PTT BBS jest obecnie największym BBSem na świecie – został założony przez studentów z National Taiwan University w 1995 r i nieprzerwanie działa do dzisiaj (wyłącznie w języku mandaryńskim). PTT ma ponad 1,5 miliona zarejestrowanych użytkowników, aktualnie z ponad 150 000 użytkowników online w godzinach szczytu. BBS posiada ponad 20 000 tablic z wieloma tematami, a ponad 20 000 artykułów i 500 000 komentarzy jest zamieszczanych każdego dnia. Na pulpitach komputerów mieszkańców Tajwanu, tuż obok przeglądarki internetowej, bardzo często można zobaczyć program do obsługi telnetu i ich lokalnych BBSów.

Istnieją zaledwie trzy telnetowe adresy dostępu do tych BBSów: największy – PTT ogólny, PTT2 dla grup i prywatnych tablic, i PTT3 dla studentów studiujących za granicą. Jak mawiają tamtejsi studenci: PTT jest jak reddit dla Tajwanu. Powstał nawet film pełnometrażowy, poświęcony ich lokalnym BBSom.

Ciekawostką w PTT są aniołowie stróże, czyli grupa doświadczonych, anonimowych użytkowników PTT, którzy działają jako mentorzy i pomagają odpowiedzieć na pytania, które zadają nowi użytkownicy. Dwudziesty dziewiąty dzień każdego miesiąca jest Dniem Anioła Stróża, podczas którego użytkownicy PTT wyrażają im swoją wdzięczność.



Dodatki i ciekawostki

Dla fanów retro komputerów powstał WiFi232 Modem, który podłączony do zwykłego serial portu (RS-232, DB25) jest widziany przez taki komputer jako zwykły serial dial-up modem, pomimo że jest połączony na stałe z Internetem poprzez WiFi. Można wtedy korzystać z oryginalnego retro-oprogramowania służącego do łączenia się z wdzwanianymi BBS-ami, aby łączyć się bezpłatnie przez internet z dzisiejszymi BBSami telnetowymi:


Bardzo interesującym dokumentem, dostępnym w polskim internecie, jest: BBS – przewodnik firmy Rockwell Telecommunications w tłumaczeniu Roberta Szymczaka.

Poniżej dwa interesujące, polskie, krótkie filmy dotyczące BBS i sieci Fido:

Jeżeli ktoś chciałby wejść głębiej w temat BBS, to polecam również pięciogodzinny dokument wideo BBS Documentary udostępniony niedawno i bezpłatnie przez jego twórców, po dziesięciu latach regularnej sprzedaży:


SyncTERM – klient BBS

Aby korzystać z BBSów należy pobrać bezpłatny program SyncTERM, dostępny na Linux, macOS i Windows. Z programu można korzystać w trybie SDL lub X11 (fonty są wtedy w pełni kompatybilne) lub w trybie tekstowym curses, który jest jednak dość problematyczny w odpowiednim dopasowaniu fontów. SyncTERM oferuje zintegrowane oprogramowanie do pobierania plików z telnetowych BBSów oparte na protokołach XMODEM/YMODEM/ZMODEM – pobrane pliki umieszczane są na pulpicie lub w katalogu domowym użytkownika.


Dostęp do starszych BBSów w Linuxie i na macOS wygląda doskonale w oprogramowaniu emulującym stare terminale Cool Retro Term lub w płatnym Cathode (część z umieszczonych tu zrzutów pochodzi właśnie z tego programu). Aby SyncTERM nie otworzył się w nowym oknie X11 czy SDL, należy uruchomić go z parametrami ./syncterm -iC. W macOS należy wcześniej uzyskać uprawnienia administratora i przejść do katalogu /System/Volumes/Data/Applications/SyncTERM.app/Contents/MacOS/.

Na części systemów SyncTERM jednak w ogóle się nie uruchomi (np. na Ubuntu), gdyż wymaga najnowszych bibliotek ncurses, które nie są wspierane w tej dystrybucji. Kompilacja ze źródeł w niektórych przypadkach również nie jest trywialna. Aby uniknąć tych wszystkich problemów przygotowałem obraz dockera:

SyncTERM Web Service

to mój obraz dockera, który jest oparty na vncserver, noVNC, websockify i Tingle.js. Dzięki temu rozwiązaniu otrzymujemy w pełni kompatybilny SyncTERM działający w trybie X11, dostępny przez zwykłą przeglądarkę internetową i pozwalający na pobieranie BBS-owych plików. Aby z niego skorzystać musimy jedynie wykonać polecenie:
docker run -d -p 6080:6080 jaromaz/stws
Po automatycznym pobraniu i uruchomieniu kontenera z Docker Huba, należy otworzyć przeglądarkę (najlepiej Chrome), wpisać adres naszego serwera dockera, port 6080 i podać domyślne hasło: syncterm (o ile podczas pierwszego uruchamiania nie zdefiniujemy własnego hasła w zmiennej środowiskowej PASSWD). Otrzymamy pełnoekranowe oprogramowanie terminalowe z dostępem do plików pobieranych poprzez BBSy oraz do najpopularniejszego przewodnika z listą aktywnych BBSów – to wszystko również w trybie pełnoekranowym poprzez zwykłą przeglądarkę WWW. Uwaga: aby przypadkiem nie opuścić trybu pełnoekranowego klawiszem Esc, którego naciśnięcie jest czasami wymagane przez systemy BBS-owe, można ten klawisz zastąpić kombinacją Ctrl+[

Możliwości SyncTERM Web Service prezentuję w poniższym filmie, będącym równocześnie instrukcją pobierania plików poprzez telnetowy BBS:

Żródła obrazu dockera udostępniam również w

Z własnego podwórka

W dzieciństwie wymienialiśmy się z kolegami pirackimi grami i programami – zwykle przenoszonymi na dyskietkach, a później na przenośnych dyskach twardych (w latach 80-tych i na początku 90-tych dzieciaki przeważnie nie znały innej wersji oprogramowania, niż pirackie ;). Było to ciekawe doświadczenie, ponieważ sprzyjało rozwijaniu i utrzymywaniu kontaktów i zalewało ciągłymi nowościami, pomimo braku Internetu. Jak się później okazywało większość z nowości pochodziła z BBSów na zasadzie: kolega kolegi posiadał modem i wdzwaniał się do pirackiego BBSa.

Mój pierwszy modem to Zoltrix 14,4 kbit/s – wtedy szał prędkości i bardzo drogie urządzenie, największe marzenie, na które musiałem sam (jako dziecko) zarobić, ponieważ rodzice nie wydaliby tak dużych pieniędzy na kolejną zbędną zachciankę. Nie chciałem ich również denerwować prośbą o podłączenie do sieci telefonicznej, więc dokonałem tego pod ich nieobecność wiercąc kilka dziur i przeciągając zamaskowany kabelek telefoniczny do swojego komputera. Wdzwoniłem się do kilku BBSów, ale tajemnica ograniczała czas, jaki mogłem poświęcić na tę aktywność. W Centrum Informatycznym Uniwersytetu Warszawskiego (CIUW) dostępne były terminale podłączone do Internetu i przesiadłem się na ten rodzaj aktywności. Następnie otrzymałem hasło (jako licealista udający studenta :) do uniwersyteckich komputerów pracujących już w trybie graficznym, na których były zainstalowane przeglądarki Netscape. Jeszcze później TP S.A. wprowadziła „bezpłatny” numer dostępowy do Internetu i rachunki przez mój modem były już zbyt wysokie, by nadal je ukrywać – i w ten sposób rozpoczęła się moja aktywność zawodowa, od początku (i do dzisiaj) ściśle związana z Internetem.

Źródła grafiki nagłówkowej: Reddit i własna fotka.

17 myśli na temat “BBSy kiedyś i dzisiaj

  1. Autorze, przypomnij sobie 7 Przykazanie Boże kiedy następnym razem będziesz podprowadzał cudzego screenshota z Wykopu.

    1. Jak się przyjrzysz uważnie, to zauważysz, że grafiki nie są identyczne :) ale błąd już naprawiony i jest informacja o źródle. Wydaje się, że zrzut ekranowy z powszechnie dostępnej aplikacji nie jest jakimś unikalnym dziełem – jednak w tym przypadku faktycznie i te błędy ASCI, i rzadkość występowania zrzutów polskich BBSów w sieci sprawiają, że podanie źródła staje się istotne. Kajam się i pozdrawiam.

  2. Niestety do około 1992 r w Polsce nie było tak różowo. Owszem były C64, Amigi, Atari, Spectrumny i Schneidery, od około 1986 prywatnym importem pojawiały się PC XT, 286 a po złagodzeniu ograniczeń COCOM po około 1989 nawet 386. (firmy Optimus, KSK, Ameprod, dużo firm-spółek okołouczelnianych, n in. DHN i inne). Jednak modem za komuny (do 1989) trzeba było REJESTROWAĆ w TPSA, bo to był przecież niekontrolowany przekaz danych! I była to baaardzo droga fanaberia, podobnie jak karta dźwiękowa tak do około do win95. (dosowe Adliby, SB, Creative – wszystkie ustawiane przerwaniami i zworkami, brrr). A i większość gier miała pliki bat z reklamami firm z giełdy na Grzybowskiej w Wawie, buczki (he he wiadomo kto)z Poznania chyba nie dawali swoich reklam.

          1. Panowie, może podzielicie się wspomnieniami również tu – w komentarzach? :)
            Byłby to bardzo interesujący i uzupełniający wpis dodatek :)
            Pozdrawiam.

  3. Witam :) Około 1994/1996 roku pojawił się New Sky Bbs, Początkowo działał w nocy, później całodobowo. Przez jakiś czas był w sieci Fido. Docelowo po połączeniu sił z Kaszpirem BBS otrzymał 5 całodobowych linii oraz prawdziwy dostęp do Internetu. Jak na tamte czasy prawdziwy….BBS po prostu łączył się kilka razy w ciągu doby wysyłając i odbierając emaile :) Później doszły wspólne „chaty” rysowanie online i wiele innych. Odbywały się cykliczne spotkania w Zielonej Gęsi. Po pojawieniu się internetu TPSA , bbsy praktycznie przestały istnieć. Zaczynałem od modemy 2400 bps a później był Zoltrix 14,4., Zyxel…następnie US ROBOTICS 28.8 z protokołem HST, który przy gwarantowanej prędkości 16800 nie rozłączał połączenia nawet …jak ktoś podniósł słuchawkę ;-) Radził sobie z trzeszczącymi liniami. Okres działania BBSu pozwolił na poznanie wielu ciekawych ludzi z dziedziny IT. Te znajomości (niektóre) trwają do dzisiaj….
    Swojego czasu był nagrywany materiał VIDEO dla TVP Historia na temat BBS z moim udziałem. Nie wiem czy to się w ogóle ukazało ;-) Pozdrawiam i zapraszam do wspomnień.

    1. Super :) Wielkie dzięki i gratulacje, bo New Sky wyróżniał się w Polsce w tamtych czasach – może posiadasz jakieś zrzuty ekranowe?

      Jeżeli ktoś jeszcze posiada interesujące wspomnienia, to zachęcam do umieszczania ich w komentarzach do tego wpisu.

  4. Dało by się uruchomić BBS na radiu? Nie potrzebuję wiele, chce zostawic wiadomość rodzinie. Niedawno w Mariupolu były pielgrzymki do centrum bo tam jeszcze przez pewien czas działały BTS-y i dało się normalnie zadzwonić i był internet. Potem wiadomo orki zniszczyły. Chciałbym miec takie miejsce gdzie mogę pójśc i zostawić wiadomość.

    1. Pewnie, protokół AX.25 będzie pomocny w tym przypadku. Niestety szczegółów nie znam, nie mam takiej wiedzy krótkofalarskiej.

Pozostaw odpowiedź jaromaz Anuluj pisanie odpowiedzi

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.